Blog

FAZLA MESAİ VE MESAİ HESAPLAMA

 fazla mesai

MESAİ ÜCRETİ HESAPLAMA (MEVZUAT VE TEMEL UNSURLAR)

4857 Sayılı İş Kanunumuza 41. Maddesine göre, haftalık çalışma süresi 45 saattir. Bu süreyi aşan çalışmalar fazla mesai sayılır.

Haftalık çalışma süresinin sözleşmelerle 45 saatin altında belirlendiği durumlarda, bu çalışma süresini aşan ve 45 saate kadar yapılan çalışmalar ise fazla sürelerle çalışma sayılır.

Fazla çalışmanın her saati için verilecek ücret, normal çalışma ücretinin saat başına düşen tutarının yüzde elli yükseltilmesi suretiyle ödenir.

Fazla sürelerle çalışmalarda her bir saat fazla mesai için verilecek ücret, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde yirmibeş yükseltilmesiyle ödenir.

Parça başına veya yapılan iş tutarına göre ücret ödenen işlerde, fazla çalışma süresince işçinin ürettiği parça veya iş tutarının hesaplanmasında zorluk çekilmeyen hallerde, her bir fazla saat içinde yapılan parçayı veya iş tutarını karşılayan ücret esas alınarak fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma ücreti hesaplanır. Bu usulün uygulanmasında zorluk çekilen hallerde, parça başına veya yapılan iş tutarına ait ödeme döneminde meydana getirilen parça veya iş tutarları, o dönem içinde çalışılmış olan normal ve fazla mesai saatleri sayısına bölünerek bir saate düşen parça veya iş tutarı bulunur. Bu yolla bulunan bir saatlik parça veya iş tutarına düşecek bir saatlik normal ücretin, yüzde elli fazlası fazla çalışma ücreti, yüzde yirmibeş fazlası fazla sürelerle çalışma ücretidir.

Yer altında maden işlerinde çalışan işçilere, 4857 sayılı Kanunun 42. maddesi uyarınca zorunlu nedenlerle ve 43. maddesi uyarınca olağanüstü hallerde, haftalık otuz yedi buçuk saati aşan her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde yüzden az olmamak üzere arttırılması suretiyle ödenir.

Fazla Mesai ile İlgili Sınırlamalar


Fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda ikiyüzyetmiş saatten fazla olamaz. Bu süre sınırı, işyerlerine veya yürütülen işlere değil, işçilerin şahıslarına ilişkindir.
Bir günlük çalışma (fazla çalışma dahil) onbir saati geçemez.
Fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma sürelerinin hesabında yarım saatten az olan süreler yarım saat, yarım saati aşan süreler ise bir saat sayılır.

Fazla Mesai Yapılamayacak İşler


a) Yeraltı maden işlerinde,
b) Gece sayılan gün döneminde yürütülen işlerde,
c) Maden ocakları, kablo döşemesi, kanalizasyon, tünel inşaatı gibi işlerin yer ve su altında yapılanlarında.

Fazla Mesai Yaptırılmayacak İşçiler


a) 18 yaşını doldurmamış işçiler,
b) Sağlıklarının elvermediği işyeri hekiminin veya Sosyal Sigortalar Kurumu Başkanlığı hekiminin, bunların bulunmadığı yerlerde herhangi bir hekimin raporu ile belgelenen işçiler,
c) Gebe, yeni doğum yapmış ve çocuk emziren işçiler,
d) Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılan işçiler.
e) Yer altında maden işlerinde çalışan işçilere fazla çalışma yaptırılamaz.

Serbest Zaman


Fazla mesai veya fazla sürelerle çalışma yapan işçi, isterse işverene yazılı olarak başvurmak koşuluyla, bu çalışmalar karşılığı zamlı ücret yerine, fazla çalıştığı her saat karşılığında bir saat otuz dakikayı, fazla sürelerle çalıştığı her saat karşılığında bir saat onbeş dakikayı serbest zaman olarak kullanabilir.
İşçi hak ettiği serbest zamanı, 6 ay zarfında işverene önceden yazılı olarak bildirmesi koşuluyla ve işverenin, işin veya işyerinin gereklerine uygun olarak belirlediği tarihten itibaren iş günleri içerisinde aralıksız ve ücretinde bir kesinti olmadan kullanır.
İşçinin bu kanundan ve sözleşmelerden kaynaklanan tatil ve izin günlerinde serbest zaman kullandırılamaz.

fazla mesai

Fazla Mesai Yaptırılacak İşçinin Onayı


Fazla çalışma onayı iş sözleşmesinin yapılması esnasında alması ve her yıl yenilenmesi gerekir. Alınan ve yenilen onay işçi özlük dosyasında saklanır.
Fazla mesai veya fazla sürelerle çalışma yapmak istemeyen işçi verdiği onayı otuz gün önceden işverene yazılı olarak bildirimde bulunmak kaydıyla geri alabilir.
Zorunlu nedenlerle veya olağanüstü durumlarda yapılan fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma için bu onay aranmaz.

Fazla Mesainin Belgelenmesi


İşveren, fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma yaptırdığı işçilerin bu çalışma saatlerini gösteren bir belge düzenlemek, imzalı bir nüshasını işçinin özlük dosyasında saklamak zorundadır. İşverenlerin fazla çalışma ücretlerini, ücret bordrolarında ve ücret hesap pusulalarında açıkça göstermeleri gerekir.
İhtilaf durumunda, fazla çalışma yapıldığının kanıtlanması işçinin yükümlülüğündedir. Fazla mesai ücretinin ödendiğinin kanıtı işverenin yükümlülüğündedir.

FAZLA MESAİ HESAPLAMA


Fazla çalışma ücreti hesaplama, asıl ücret üzerinden hesaplanır. Hesaplamaya, prim, ikramiye veya sosyal yardımlar ve ek ödemeler dahil edilmez.

Hesaplama yapılırken; işçinin saat ücreti yüzde elli artırılır ve fazla çalışma süresi (saat cinsinden) ile çarpılarak fazla çalışma ücreti bulunur.

Fazla Mesai Hesaplama Örnek 1: Ücreti 2.650,00-TL olan ve yılda dört ikramiye alan bir işçi ilgili ayda 24 saat 45 dakika fazla çalışma yapmıştır. Fazla çalışma ücreti ne kadar olmalıdır?
İşçinin saat ücreti, 2.650/30/7,5 =11,78
Fazla çalışma saati = 25
Artırım oranı %50
Fazla çalışma ücreti = 11,78 x 25 x 1,5 = 441,75-TL
Açıklama: Fazla mesai ücreti hesaplanırken, brüt ücret dışında hiçbir ödeme hesaplamaya dâhil edilmez. Fazla çalışma süresinde yarım saatten az olan süreler yarım saat, yarım saatten fazla olanlar bir saate sayılır.

mesai hesaplama

Fazla çalışma hesaplama Örnek 2: Ücreti 3.500,00-TL olan bir işçi ilgili ayda 42 saat fazla çalışma yapmıştır. İşletmede fazla çalışma ücreti % 100 artırımlı olarak hesaplanırsa, ne kadar olmalıdır?
İşçinin saat ücreti, 3.500/30/7,5 =15,55
Fazla çalışma saati = 42
Artırım oranı % 100
Fazla çalışma ücreti = 15,55 x 42 x 2 = 1.306,20-TL

Fazla Mesai Ücretinin Ödenmesi
Fazla çalışma ücreti, aylık ücret uygulanan işletmelerde, ilgili olduğu ayın ücret hesap pusulasına eklenir ve o ayın ücretiyle birlikte ödenir. Haftalık ödeme yapılan işletmelerde o haftanın ücretiyle birlikte ödenir. Fazla çalışma ücretinin ödenme aralığı bir ayı geçemez.

Hafta Tatilinde Fazla Mesai
4857 Sayılı İş Kanunumuz, işçinin haftalık çalışma süresi içinde (veya her hangi yedi günlük çalışmada) bir gün kesintisiz dinlenmesini zorunlu kılmaktadır. Dolayısıyla hatfa tatilinde çalışma yapılamadığı gibi fazla çalışma da yapılamaz.

25 Ağustos 2017 tarihinde 30165 sayılı Resmî Gazeteyle maddeye eklenen cümle
“Fazla çalışma ihtiyacı olan işverence bu onay iş sözleşmesinin yapılması esnasında ya da bu ihtiyaç ortaya çıktığında alınır ve işçi özlük dosyasında saklanır. Fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma yapmak istemeyen işçi verdiği onayı otuz gün önceden işverene yazılı olarak bildirimde bulunmak kaydıyla geri alabilir.”

Hafta Tatili Ücreti
Kanun kapsamına giren işyerlerinde, işçilere tatil gününden önce ki iş günlerinde çalışmış olmaları koşulu ile yedi günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az yirmidört saat dinlenme (hafta tatili) verilir.
Çalışılmayan hafta tatili günü için işveren tarafından bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücreti tam olarak ödenir.
Hafta tatili Pazar günü olmak zorunda değildir. Pazar günü çalışılan işyerlerinde haftanın diğer bir günü hafta tatili olarak verilebilir.
Örneğin, Pazar günü açık olması gereken bir mağazada, çalışanlara dönüşümlü olarak diğer günler hafta tatili verilebilir. Burada dikkat edilmesi gereken durum, her altı güne bir gün dinlenme verilmesidir.
Hafta tatili gün sayısı ve bunlara ödenen ücret bordroda ayrıca gösterilmelidir.

Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günlerinde Çalışma
Ulusal bayram ve genel tatil günlerine işyerinde çalışılıp çalışılmayacağı sözleşmeyle kararlaştırılır. Sözleşmede hüküm yoksa çalışma için işçinin onayı gerekir.
Bu kanun kapsamında ki işyerlerinde çalışan işçiler ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışmazlar ücretlerinde kesinti olmadan tam olarak ödenir. Dinlenmeyip çalışırlarsa bir günlük ücret daha verilir.

Ulusal bayram ve tatil günleri şunlardır:
- 1 Ocak günü yılbaşı tatili
- 23 Nisan günü Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı
- 1 Mayıs günü, Emek ve Dayanışma Günü
- 19 Mayıs günü Atatürk'ü Anma ve Gençlik ve Spor Bayramı günü
- 15 Temmuz günü Demokrasi ve Milli Birlik Günü
- 30 Ağustos günü Zafer Bayramı
- 29 Ekim günü Ulusal Bayramı 28 Ekim günü saat 13.00'ten itibaren başlar.
- Ramazan Bayramı; Arefe günü saat 13.00'ten itibaren 3,5 gündür.
- Kurban Bayramı; Arefe günü saat 13.00'ten itibaren 4,5 gündür.

Siz de fazla mesai hesaplama ve diğer ilgili eğitim konularında uzmanlaşmak isterseniz sektörel deneyimi yüksek uzman eğitmenlerimiz tarafından hazırlanan bordro eğitimi ve sosyal güvenlik eğitimlerine katılabilir, kariyerinizde yeni bir sayfa açabilirsiniz. 

BORDRO EĞİTİMİNİ İNCELE
MEB ONAYLI SOSYAL GÜVENLİK UZMANLIĞI EĞİTİMİNİ İNCELE

youtube  facebook  twitter  linkedin 
Telefon: 0532 416 96 28
  mail: egitim@akademikplatform.com.tr - info@akademikplatform.com.tr